ابراهیم رزاقی، کارشناس مسائل اقتصادی بر این عقیده است که فساد در کشور بهصورت سیستماتیک و عمیق گسترش پیداکرده است و ازآنجاییکه این فساد در میان مسئولان بالای نظام وجود دارد، زیرمجموعه آنها نیز میتوانند با خیال راحت به فعالیتهای غیرقانونی خود ادامه دهند، زیرا هیچگونه نظارتی از سوی مجموعههای بالادستی بر آنها نمیشود.
۱۸ آذر، از سوی سازمان ملل بهروز مبارزه با فساد نامگذاری شده است و صراحتاً از دولتها خواستهشده است که با فساد در هر سطحی قاطعانه برخورد کنند.
فساد اداری، اختلاس، دزدی و … مع الاسف برای ما ایرانیها، به کلماتی عادی تبدیلشده است. ممکن است هرکدام از ما روزانه خبرهای متفاوتی از فساد و رانت را در هر سطحی بشنویم و با بیتفاوتی از کنار آن رد شویم، بیتفاوتی که البته ناشی از گسترش و عادی شدن آن در جامعه است.
«فساد» یک پدیده جهانی و بهنوعی همهگیر است که ممکن است در هر سطحی از جامعه رخ دهد. با توجه به خوی انسان که همواره به افزایش ثروت و قدرت میل و علاقه دارد، نمیتوان بهطور کاملاً ریشهای با آن برخورد کنیم و مطمئن شویم که دیگر هیچ فسادی رخ نمیدهد. قطعاً برخورد و مجازاتهای سنگین تا حد بسیار زیادی میتواند از این فاجعه جلوگیری کند اما بازهم نمیتوان بهطور قطعی از رخ ندادن آن صحبت به میان آورد.
در ایران نیز، فساد به معنای عام آن، سالهاست که در جامعه بهصورت شفاف قابلرؤیت است. از اختلاس ۳ هزارمیلیاردی و حقوقهای نجومی تا برداشت بیرویه از صندوق ذخیره فرهنگیان و املاک نجومی. فساد وزیر و وکیل هم نمیشناسد، حتی اگر مسئولان نظام مانند رئیسجمهور بگوید که در مبارزه با فساد خط قرمزی نداریم، اما فساد آنقدر در سیستم کشور ما رخنه کرده و عمیق شده است که انگارنهانگار ما در یک کشور اسلامی زندگی میکنیم.
این فسادها البته تا جایی گسترشیافته و آشکارا شده است که نهتنها هیچ برخوردی با آنها نمیشود، بلکه روزبهروز بر بیاعتمادی مردم نسبت به مسئولان نیز افزوده میشود.
ابراهیم رزاقی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفتوگو با رویداد۲۴ و با اشاره بهروز مبارزه با فساد و سیستماتیک شدن فساد در همه ابعاد، گفت: اول باید بدانیم که فساد چرا روزبهروز گستردهتر و البته عمیقتر میشود. درگذشته اگر صحبت از دزدی و اختلاس ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیونی بود اکنون بحث فسادها به هزاران میلیارد تومان میرسد و متأسفانه هیچگونه برخورد و مجازاتی هم با آنها صورت نمیگیرد. به قول یکی از نویسندگان این مجازاتها بیشتر شبیه به نوازش است. ما بعضاً شاهد این بودهایم که در سطح روسای جمهور هم از فاسدان حمایت و دفاع شده است.
رزاقی در ادامه بابیان اینکه روحانی و احمدینژاد هرکدام بهگونهای از فسادهای مدیران خود دفاع میکنند، تصریح کرد: فسادها از پیش از زمان آیتالله هاشمی وجود داشت اما نه به این شدت و در سطح مقامات بالا. سؤالی که همواره مطرح است این است که چرا این فسادها اساساً در جمهوری اسلامی وجود دارد؟ چه پیشآمده است که فساد در این حجم گسترده در حال اتفاق افتادن است.
این کارشناس با تأکید بر لزوم مبارزه و برخورد با فاسدان، گفت: یا با فاسدان برخورد جدی شود و کشور را از وجود آنها تطهیر میکنید، یا اینکه آنها جمهوری اسلامی را نابود خواهند کرد، زیرا بسیار هم قدرتمند شدهاند. شاید بتوان یکی از دلایل گسترش فساد در کشور را وجود سرمایهداری نئولیبرال بدانیم که بعد از فوت امام (ره) وارد کشور شد. در آخرین بحران شدید اقتصادی در اروپا که بهپیش از انقلاب ایران برمیگردد، میگفتند که هرکسی که به دنبال لذت حداکثری است، به دنبال سود و ثروت حداکثری برود و آزاد از هر محدودیتی بهجز قانون است. این محدودیتها هم شامل دین، اخلاق، منافع فردی و خانوادهای فرد است. اخلاق و دین عموماً درون انسان را کنترل میکند. زمانی که کنترل درونی وجود نداشته باشد، باید کنترل بیرونی که «قانون» است، نظارت لازم را داشته باشد.
این کارشناس بابیان اینکه متأسفانه فساد روزبهروز افراد بیشتری را در برمیگیرد، خاطرنشان کرد: دفتر رهبر انقلاب متنی را تدوین و منتشر کرده بودند که بهطور خلاصه آن این بود که چه تعداد از افراد انقلابی، وارد دستگاه دولتی شده و فاسد شدند و نهتنها دیگر انقلابی نیستند بلکه مدام به پول فکر میکنند. چه میشود فردی که سابقه انقلابی و جانبازی دارد، بهیکباره فاسد میشود و در توجیه عملکرد خود میگوید من سهمم را از انقلاب میخواهم.
رزاقی ادامه داد: فساد متأسفانه در همه سطوح وجود دارد. بهطور مثال آن زمان جزایری به آقای کروبی ۲۰۰ میلیارد تومان پول داد و زمانی که از آقای کروبی پرسیدند چرا این پول را گرفتهاید؟ گفتند که ما کاری به این نداریم که پول را از کجا گرفتهایم. یا مثلاً یکی از مراکز پارکینگ اتوبوسرانی که در طالقانی قرار دارد و اکنون به مرکز تجاری نور تبدیلشده است را به آقای مهدوی کنی داده بودند تا آن را تبدیل به دانشگاه امام صادق کنند، اما آقای مهدی کنی آن زمین را تبدیل به مرکز تجاری میکند. تغییر این کاربری ۲۴ میلیارد تومان در اوایل انقلاب شده بود. از آقای کرباسچی در دادگاه پرسیدند که بر چه اساسی این ۲۴ میلیارد تومان را به آقای مهدوی کنی بخشیدید؟ گفت یک آقایی به ما یادداشتی داد و ما نیز این پول را پرداخت کردیم. حال شما وضعیت و شکل فساد در جمهوری اسلامی را ببینید که چگونه است.
این کارشناس بابیان اینکه فساد در سطوح بالای نظام وجود دارد، تصریح کرد: یک ضربالمثل ایرانی است که میگوید ماهی از سر بگندد، نی ز دم. زمانی که فساد در بالا باشد، دیگر نمیتوان فساد در پایین را جمعآوری کرد، اصولاً معنایی هم ندارد. چینیها نیز در چند دهه گذشته چنان برخوردی با فساد که در رأس قدرت رخداده بود، انجام دادند که باعث شد در مسیری قرار بگیرند که دچار فروپاشی و شکست نشوند؛ اما حال ببینید که دستگاه قضایی ما با مفسدان چگونه برخورد میکند؟ مجازات آنقدر کم است که برخی میگویند این مجازاتها مانند نوازش است.
رزاقی با اشاره به برخی متهمان به فساد که از نزدیکان مسوولان بلند پایه کشور محسوب میشود گفت: چگونه میشود که برادر آدم دچار فساد شود اما خود فرد خبردار نشود؟ یعنی این افراد نمیدانند که حضرت علی برای برخورد با فساد چه گفته است؟ مگر از اصل ۴۹ قانون اساسی اطلاعی ندارند؟ این وضعیت اصلاً مناسب نیست. با توجه به شرایط چند دهه اخیر به نظر میرسد که دستگاه اجرایی بهعمد نمیخواهد نظارت لازم را داشته باشد. البته هر دستگاهی خودش باید نظارت لازم را بر مجموعه خود داشته باشد و طبیعی است زمانی که رأس دستگاه دچار فساد است، نمیتواند از فسادهای زیرمجموعه خود جلوگیری کند.
ابراهیم رزاقی با اشاره به برخی از فسادهای نهادینهشده در میان مقامات بالا، تصریح کرد: زمانی که با فاسدها در سطوح بالا برخورد نمیشود طبیعتاً افراد فاسدی که در سطوح پایینتر هم قرار دارند دیگر خیالشان راحت است زیرا میدانند با آنها هم کاری نخواهند داشت.
این کارشناس اقتصادی بابیان اینکه هیچگاه به نکاتی که رهبر انقلاب در خصوص مبارزه با فساد گفتهشده، توجهی نشده است، خاطرنشان کرد: فساد روزبهروز گسترش پیدا میکند. با توجه به اینکه هر رئیسجمهوری که تاکنون بر روی کار آمده است نهتنها نظارتی نداشته است، بلکه تخلفات را هم گزارش نکردهاند، سؤالی که در اینجا مطرح میشود این است که رئیسجمهور بعدی که میآید آیا با فساد مبارزه میکند؟ قطعاً امکان این اتفاق بسیار کم است و مردم نیز امیدشان برای مبارزه با فساد را از دست خواهند داد.
رزاقی با اشاره به اینکه اگر این فسادها ادامه داشته باشد، اقتصاد کشورمان با مشکلات جدی روبهرو خواهد شد، خاطرنشان کرد: ما از زمان مرحوم هاشمی رفسنجانی تاکنون ۱۵۰۰ میلیارد دلار وارد کالا و خدمات داشتهایم و طبق برآوردهای صندوق جهانی پول، ما باید در این مدت ۱۵۰ میلیون شغل ایجاد میکردیم، اما درواقع ما در این مدت ۱۱ میلیون شغل ایجاد کردهایم. سالانه یکمیلیون نفر به افراد نیازمند شغل در کشور افزوده میشود. حدود ۴۰ درصد از فارغالتحصیلان دانشگاهی ما بیکار هستند و چیزی حدود ۴۴ میلیون ایرانی در سن اشتغال هستند، اما شغلی ندارند. با نگاه دقیقتری به این آمار و ارقام باید متوجه شویم که این آمار چه چیزی را به ما نشان میدهد؟ این آمارها فقر، بینوایی، بیکاری و … را نشان میدهد. خدا نکند که همچنین روزی پیش بیاید اما اگر این روند ادامه داشته باشد ایران متلاشی خواهد شد.
این کارشناس مسائل اقتصادی، ادامه داد: بهطور مثال مثلاً همین آقای محصولی که در زمان محمود احمدینژاد دو بار به وزارت رسید، زمانی که از او پرسیدند این پولها را از کجا آوردهای گفت از من نپرسید که این پولها را از کجا آوردهام. شما سپاهی و سردار بودهای، سرت به دار! این ثروت را از کجا آوردهاید؟ باید برای مردم صریح و شفاف توضیح دهید.
ابراهیم رزاقی با اشاره به نقش مجلس در برخورد با فساد، گفت: مجلس باید با فاسدان برخورد کند و آبروی آنها را ببرد؛ اما مجلس خود نیز دارای مشکل است. حقوقهای گزافی که برای خود تعیین میکنند، وامهای آنچنانی که برای خودپرداخت میکنند و سایر مسئولین نیز امکانات عظیمی که نباید را به آنها میدهند. حال با این شرایط یک نماینده مجلس چگونه میتواند با فساد برخورد کند و جلوی آن را بگیرد؟ چه فرد و نهادی باید بر این وضعیت که فساد بهصورت گسترده و آشکارا در حال رخ دادن است، نظارت کند؟
این کارشناس بازنشسته اقتصادی، بابیان اینکه در شرایط کنونی هیچ امیدی به تغییر و بهبود شرایط وجود ندارد، خاطرنشان کرد: افرادی که بر سرکار میآیند و انتخاب میشوند باید جرئت داشته باشند. زمانی که میبینند نمیتوانند به وظایف خود عمل کنند، استعفا دهند و یا اصلاً بروند خودکشی کنند. زمانی که جلوی این فسادهای سیستماتیک گرفته نشود، یقیناً کشور به سمت فروپاشی خواهد رفت.